Kop van Schouwen

Deze geosite is een groot duingebied ten noordwesten van de lijn Westenschouwen – Burgh-Haamstede – Renesse. Het landschap ontstond doordat de zee doordrong in het noordwesten van Zeeland. De zee voerde zand aan waardoor beschermende strandwallen ontstonden. In het holoceen steeg de zeespiegel minder snel en vormde er een ononderbroken strandwal. In de huidige Oosterschelde bleef wel een opening bestaan, die destijds de monding van de rivier de Schelde vormde.

51.692718220103, 3.7079119

Duinen en strandzone in Westenschouwen, Kop van Schouwen (gemaakt door Marcelle Davidse)

Jonge duinen: eerste vormingsfase

De eerste verstuivingsfase was tussen 900 en 1300 n.Chr. en werd wellicht mee veroorzaakt door minder begroeiing door het weiden van vee en het oogsten van helmgras. In cultuur gebrachte oude duinen aan de westkant van Schouwen raakten daardoor vanaf de tiende eeuw overstoven. In de twaalfde eeuw versnelde de duinactiviteit en ontstonden er paraboolduinen, die zich tot 25 meter per jaar landinwaarts verplaatsten. In die fase vormden zich de Zeepeduinen. In de dertiende eeuw werden de oostkant en zuidkant van het duingebied weer door de mens vastgelegd met begroeiing. 

Luchtfoto Kop van Schouwen (gemaakt door Sky Pictures)

Jonge duinen: tweede vormingsfase

De tweede verstuivingsfase begon rond 1600 n.Chr. en duurde tot in de negentiende eeuw. Die fase van duinvorming is gekoppeld aan veranderingen in het getijdenregime van de Oosterschelde. Stormvloeden in de eerste helft van de zeventiende eeuw leidden landinwaarts tot veel landverlies langs de Oosterschelde. Daardoor ontstond de geul de Hammen, die zuidelijk Schouwen erodeerde. Door kusterosie kwam opnieuw veel zand beschikbaar voor verstuiving. 

De Meeuwenduinen en de Verklikkerduinen ontstaan in die tweede duinvormingsfase. Aan de westkant van Schouwen dekken de jonge duinen uit de tweede fase die uit de eerste fase af. In het noorden overdekken ze de oude duinen. 

Examples of some of the mentioned dune structures on AHN2 elevation

Afslag en aangroei van de kust

De westkust van Kop van Schouwen is een afslagkust, waar de voet van het duin aangevreten is door stormvloeden. Aan de noordkust groeit de kust wel aan. Zo vormde zich het Verklikkerstrand. Vanaf de zestiende eeuw ontwikkelde zich daar een langwerpig strand dat in het zuidwesten vastzat aan land en in het noordoosten uitliep in zee: een strandhaak. Daarop vormde zich een nieuwe rij aaneengesloten primaire duinen. Tussen die primaire duinenrij en de oudere primaire duinenrij langs het oudere strand achter de strandhaak ligt een primaire duinvallei. Bij voortdurende kustaangroei kan dat proces zich herhalen, en ontstaat er een landschap met afwisselend duinenrijen en duinvalleien. 

Bezoek via: Tussen Westenschouwen, Burgh-Haamstede, Nederland