De culinaire geschiedenis van het Scheldegebied is nauw verweven met de bodem en natuur. Het gevarieerde estuariumlandschap levert ingrediënten op voor veel streekgerechten.
Leven van het land
De eerste mensen die door deze streken trokken, leefden van wat ze ter plekke jaagden, visten en verzamelden. Later gingen ze permanent wonen op een bepaalde plek en legden ze zich daar toe op landbouw en visserij. Door de opkomst van de steden en de daarbij horende bevolkingsgroei was er meer eten nodig. Het Schelde-estuarium werd hét productiegebied voor voedsel.
In de loop van de zeventiende eeuw ontstond in de zeekleipolders commerciële graanteelt. Die tarwe had in binnen- en buitenland een goede reputatie. Daarnaast was er nu ook ruimte voor aardappelen, suikerbieten en uien.
Op de zandgrond konden boeren ook nog andere gewassen telen, zoals asperges. Die doen het goed op doorlatende zandgrond met een hoge grondwaterstand. De Brabantse Wal staat bekend als het oudste teeltgebied van asperges in Nederland.
In de late middeleeuwen kwam de hoogstamfruitteelt op. In het begin richtte die zich vooral naar boerderijen maar ze kreeg ook een commercieel karakter. Daardoor kwam stilaan de aardbeienteelt op gang.
In de Rupelstreek kun je je buikje vullen met ‘boomse schep’, beter bekend als paardenstoofvlees. Paarden werden vroeger gebruikt om de karretjes met klei en andere grondstoffen voort te trekken.
Een aangepast biertje mag bij de boomse schep niet ontbreken. Al sinds de middeleeuwen wordt in het Scheldegebied bier gebrouwen. Bier was gezonder dan water uit vaak verontreinigde stadsgrachten of regenputten. In Vlaanderen is de biercultuur nooit weggeweest, en in Zeeland beleefde die al een tijd een heropleving.
Eten uit het water
Vis, schaal- en schelpdieren worden al vanaf de vroegste tijden gevangen en gegeten. In het van zout water doordrenkte veengebied werd vanaf de late ijzertijd ook zout gewonnen om vis en vlees te conserveren. Langzamerhand introduceerden de Romeinen ‘allec’, een gekruide zoute vissaus, gemaakt van mosselen, kokkels en vette visjes zoals ansjovis, sprot en andere haringachtigen die hier voorkwamen.
De visserij kreeg een belangrijker aandeel in de economie. Meer mensen begonnen te vissen. Ze visten op heilbot, tarbot, schelvis en garnalen. Eind negentiende eeuw gingen ze ook schelpdieren kweken zoals kreeften, krabben en scheermessen. Het werd de roem van Yerseke. Samen met kokkels behoren die schaaldieren tot de beroemde zilte zaligheden uit Zeeland.
Door de stormvloeden ontstonden er vanaf de zestiende eeuw in de Oosterschelde minder diepe plekken van verdronken land en zandplaten waar de watertemperatuur hoger is. In het zoete water van de kreken van Meetjesland en de poelgebieden op Schouwen-Duiveland ontwikkelde zich een bloeiende palingvisserij. Mariakerke in de Scheldemeander vlak bij Bornem is een oud vissersdorpje waar gevist werd op paling, spiering, bot, zalm en steur. Het welbekende gerecht paling in ’t groen komt uit die regio.
Op de grens van land en water
Op de grens tussen land en zee vind je zoute schorren waar de bevolking zeekraal en lamsoor sneed. In het met zout water doordrenkte veengebied werd vanaf de late ijzertijd ook zout gewonnen om vis en vlees te conserveren.
Ontdekken en beleven
Hoeve- en streekproducten zijn in het hele gebied te krijgen bij lokale verkooppunten. In veel restaurants staan verse streekproducten op het menu, zoals de Zeeuwse ‘zilte zaligheden’. Asperges, ansjovis en aardbeien staan op het restaurantmenu in de Brabantse Wal. In Puurs-Sint-Amands is elk jaar het Aspergefestival. Het Fruitteeltmuseum in Kapelle toont de geschiedenis van de fruitteelt in Zeeland. In Yerseke kun je de oesterputten en het Oosterschelde museum te bezoeken. In Breskens en Bruinisse visserijmusea.
In het Markiezenhof in Bergen op Zoom kom je meer te weten over de weervisserij. Daar is ook elk jaar het culinaire festival ProefMei. In Mariakerke is het Scheepvaart- en Visserijmuseum en elk jaar het Palingfestival en het Vis- en Folklorefestival. In Boekhoute houden het vissersschip BOU 8 Isabelle en de jaarlijkse garnaalfeesten de herinnering levend aan het visserijverleden.
Echte streekproducten zijn er natuurlijk ook genoeg te vinden in Geopark Schelde Delta. Via deze link kun je alle Vlaamse streekproducten ontdekken en zelfs recepten om er mee te koken. Hier vind je de Zeeuwse streekproducten met het keurmerk Zeker Zeeuws.
