Unesco Visitatie juli 2023

Erkent Unesco straks ons Schelde Delta gebied als Global Geopark?

Twee evaluatoren van het Unesco Global Geoparks Network brachten de afgelopen vijf dagen een intensief bezoek aan onze regio. Zij onderzochten of we landschappelijk (geologie, landschap, natuur, cultuurhistorie) en organisatorisch (partnernetwerk, gezamenlijk verhaal, gezamenlijke ambities) voldoen aan de hoge Unesco eisen om het keurmerk ‘Unesco Global Geopark’ te mogen gebruiken voor onze Schelde Delta. Dit keurmerk is de hoogste wereldwijde standaard voor uniek landschappen met een uniek verhaal, vergelijk het gerust met een Michelinster.

De projectleiders gidsten de evaluatoren vijf dagen lang vakkundig door dit uitgestrekte gebied: van Noord-Brabant (Brabantse Wal), langs Zeeland, naar de Zwinstreek, over Oost-Vlaanderen, naar de Rupelstreek. Overal werden de evaluatoren hartelijk ontvangen door de lokale organisaties, bestuurders en vrijwilligers die hen vol enthousiasme rondleidden.


Dag 0: Noord-Brabant

Er is geen betere start voor een Geopark Schelde Delta evaluatie bezoek, dan daar waar het allemaal begon: de Brabantse Wal. Founding father Willem De Weert, die in 2013 het concept Geopark naar de Brabantse Wal bracht, mocht de evaluatoren welkom heten in Hoeve Hildernisse en nam hen mee naar de Rijzende Weg, waar een van de allereerste Geopark informatieborden staan.


Daar nam Kees Gravemaker, secretaris van het dorpsplatform Woensdrecht, het woord en was deze Unesco Global Geopark Field Evaluation formeel gestart. Voortaan alles enkel nog in de Engelse taal, en focus op het landschap, de geologie en de lokale cultuur.

Focus op lokale cultuur en landschap? Dan mag het Markiezenhof en VVV De Brabantse Wal uiteraard niet ontbreken. Eerst een presentatie door projectleider Ronald van der Stroom over Geopark Schelde Delta, met een aanvullende presentatie over de geologie door voorzitter van de wetenschapskamer Patrick Kiden.



Daarna namen Jesse van Tetterode en Claartje Rijkers de evaluatoren mee doorheen de tentoonstelling in het Markiezenhof.

Terug naar Hoeve Hildernisse, om de dag af te sluiten met een bbq met streekproducten en een eerste overnachting.

Dag 1: Zeeland

Hoe laat je twee geologen uit Duitsland en IJsland kennis maken met ons landschap en de geologie? Je geeft ze een fiets en een prachtig -en vlak- landschap: Yerseke Moer.

Zo begon de dag waarbij het ontdekken van het Zeeuwse gebied op het programma stond. Een kort bezoek aan het Oosterscheldemuseum mocht dan ook niet ontbreken, en de evaluatoren werden hartelijk onthaald door het enthousiaste team vrijwilligers.

Omdat onderzoek een belangrijk deel uitmaakt van een Unesco Global Geopark, kregen de evaluatoren daarna een rondleiding en presentatie in het NIOZ te Yerseke.

Professor Johan van de Koppel stelde oa. het PhD project voor waarbij processtudie en visualisaties van het prehistorische veenlandschap gebruikt worden om de impact van de zeespiegelstijging in de toekomst en mogelijkheden van een nieuw veenlandschap inzichtelijk te maken.

Hoe laat je twee geologen kennismaken met onze geologie, deel 2? Je laat ze meevaren met een boot op de Oosterschelde en serveert verse mosselen als lunch.

Via de Oesterdam liep de tocht verder naar het Watersnoodmuseum, om ook de gevaren van onze kustgebied en de klimaatwijzigingen helder in beeld te brengen.

Uiteindelijk gaat de weg via de Plompe Toren, langs de Oosterscheldekering en met de ferry naar Zeeuws-Vlaanderen waar het tijd werd om de innerlijke mens te versterken op het strand en daarna op tijd te gaan slapen. De volgende dag stond het Vlaamse deel op het programma.

Dag 2: Zwin, Meetjesland en Scheldevallei

In de vroege ochtend kregen de evaluatoren elk terug een fiets, en samen met gids Steve fietsten ze richting het Zwin. Halverwege werd er gestopt, om de laarzen aan te trekken en de laatste kilometer te voet door het getijdenlandschap te beleven. Bij aankomst in het Zwin was het tijd voor het ontbijt en een ontvangst door directeur Ina De Wasch. Na een rondleiding door het bezoekerscentrum, een blik door de VR bril en het bekijken van de ontstaansfilm van Geopark Schelde Delta, ging de tocht verder naar Onthaalpoort Drongengoedhoeve in Aalter.

De vrienden van het Drongengoed vzw stonden klaar voor een warme ontvangst. Eigenaar Paul Vansteelandt deed het openingswoord, toonde de evaluatoren de nieuw ingerichte Geopark Duiventoren, en gaf daarna het woord aan voorzitter Hugo Vermeeren. Hugo vertelde over de vele activiteiten en de verschillende arrangementen die het Drongengoed organiseert. De live demonstratie in hun keramiek atelier van de kunstenaar met Zuid-Afrikaanse roots Blair Knox was de moeite. Dr. Paul Plinke gaf een rondleiding door de tentoonstelling ‘Het Geheim van de Cuesta’ en de evaluatoren mochten zelf een boring doen in deze harde leemgrond.

Middag: tijd voor Geopark partner Jeroen Vaerenbergh, beter bekend als de Foodarcheoloog, om het project ‘de Middeleeuwen op je bord’ toe te lichten en de aanwezigen te laten proeven. Iedereen was unaniem enthousiast over dit smakenpallet.

Volgende halte: Infocentrum Toerisme Berlare. Zij hebben een vaste tentoonstelling over De Schelde en het ontstaan van het landschap, en momenteel staat de reizende Geopark tentoonstelling daar opgesteld. Na een rondetafel gesprek over educatie was het tijd voor de praktijk: een kleine wandeling bracht de evaluatoren tot bij de kronkelwaardruggen van Berlare, en kregen ze uitleg door Geopark gids Machteld Bats.

’s Avonds kon het team genieten van een uniek oeverconcert, georganiseerd door Stroom, een samenwerking van Festival van Vlaanderen en Regionaal Landschap Scheldevallei. De muzikanten zaten op het dek van het schip De Vrijbuiter, terwijl het publiek vanop de oever kon genieten van het live duo gitaar en accordeon, het deinen van de Schelde, en het uitzicht op Dendermonde.

Dag 3: Rupelstreek

De wetenschapskamer is een belangrijk deel van het Geopark Schelde Delta. Op deze vierde dag van het Unesco evaluatie bezoek werd deze werkgroep dan ook uitgebreid toegelicht, o.a. door professor emeritus Noël Vandenberghe.

Dit vond plaats in de ontzettend mooie setting van onthaalpoort Watertoren Rumst. Bij dit veldbezoek hoort dan ook een bezoek aan de enige nog werkende groeve in ons gebied: Groeve Wienerberger gelegen naast de voormalige watertoren.

Hierna ging de rit naar Brik Boom, Noeveren, waar Geopark-ambassadeur en fotograaf-kunstenaar Rem van den Bosch uitleg gaf over zijn project #herecomestheflood en over het bedenken en uitwerken van de Mosselburger.

Proeven mocht dan ook niet ontbreken.

In deze unieke setting van Brik Boom, een museum over de baksteennijverheid van deze streek, kregen de evaluatoren daarna een rondleiding door voorzitter Luc Verbeeck (foto 5).

Het middagdeel was voorbehouden om met de projectleiders van iedere provincie alle punten van de zelf-evaluatie, een verplicht onderdeel van een Unesco Global Geopark kandidaatstelling, te overlopen en toe te lichten waar nodig. Moe maar voldaan konden we daarna informeel kennis maken tijdens de walking dinner, gebaseerd op allerlei steekproducten. Hierbij hadden de evaluatoren nog een kans om kennis te maken met enkele stakeholders uit ons gebied waar we geen tijd hadden om langs te gaan (foto 6).

De volgende ochtend was er nog een positief evaluatiegesprek en reisden de evaluatoren ook moe en voldaan terug naar hun Geopark in respectievelijk Duitsland en IJsland.

De uiteindelijke beslissing of Geopark Schelde Delta erkend wordt als Unesco Global Geopark, maakt Unesco pas in 2024 officieel bekend.